در این راهنمای جامع، با اصول پرامپت‌نویسی برای تولید تصویر با هوش مصنوعی آشنا شوید. از معرفی ابزارهای مطرح تا تکنیک‌های پیشرفته و نکات کلیدی برای خلق تصاویر حرفه‌ای. نمایش فهرست

در دنیای امروز که هوش مصنوعی در تولید تصویر (Text-to-Image) به سرعت پیشرفت کرده است، تنها داشتن ابزار کافی نیست؛ چگونگی نوشتن پرامپت برای تولید عکس (Prompt) تعیین‌کننده کیفیت نهایی تصویر است. پرامپت نویسی برای تولید عکس یعنی نگارش دستوراتی که مدل‌های تولید تصویر بر اساس آن، چیزی نزدیک به تصور ما خلق کنند. اگر پرامپت دقیق، واضح و هوشمندانه باشد، خروجی نیز چشمگیر خواهد بود.

این مقاله راهنمای کامل «پرامپت نویسی عکس» است و شامل مبانی، ساختار، تکنیک‌­ها، خطاهای رایج و مثال‌هایی عملی است. همچنین به نحوه بهبود تدریجی پرامپت‌ها، استفاده از پرامپت منفی و نکات مخصوص مدل‌های مختلف پرداخته می‌شود.

اهمیت پرامپت نویسی برای تولید عکس

در ابزارهای تولید تصویر مبتنی بر متن، مدل هوش مصنوعی به تنهایی نمی‌تواند ذهن شما را بخواند؛ خروجی بر اساس پرامپت ساخته می‌شود، پس هر چه پرامپت دقیق‌تر باشد، تصویر بهتری حاصل می‌شود ، بنابراین :

• پرامپت ضعیف منجر به تصاویری مبهم، ناسازگار یا ناهماهنگ می‌شود.
• در پروژه‌های جدی (تبلیغات، برندینگ، انتشار) لازم است چندین تصویر مشابه با سبک واحد تولید شوند — پرامپت خوب باعث تکرارپذیری و ثبات می‌شود.
• در زمان و هزینه صرفه‌جویی می‌کند بنابر این بهتر است پیش از تولید تصویر، پرامپت را کامل بسازی تا دفعات بازتولید کاهش یابد.
• مزیت رقابتی نوشتن پرامپت کسانی که مهارت پرامپت نویسی دارند، خروجی بهتری تولید می‌کنند و از دیگران متمایز می‌شوند.

اصول و ساختار یک پرامپت خوب چگونه است؟

مطالعات و راهنماهای متعدد نشان می‌دهند که یک پرامپت مؤثر عموماً از چند بخش ساختاری تشکیل شده است. که در زیر به توضیح مفصل این خصوصیات می پردازیم.

یک ساختار پیشنهادی پرامپت نویسی برای تولید عکی میتواند مانند زیر باشد:  

نوع تصویر / قالب + موضوع / سوژه + جزئیات و صحنه + سبک / مد / رسانه + نور / رنگ / ترکیب‌بندی + تنظیمات دلخواه / پرامپت منفی

برای نمونه:

«عکس پرتره زنی در غروب، کلاه حصیری، باد ملایم، پس‌زمینه ساحل مه‌آلود، استایل رئالیستی، نور گرم طلایی، زاویه از نیم‌رخ»

اجزای کلیدی پرامپت عکس

در ادامه جز به جز قسمت‌های ساختار را توضیح می‌دهیم که شامل موارد زیر است :

1. سوژه / موضوع

این جایی است که باید دقیق باشید: چه کسی یا چه چیزی در تصویر وجود دارد؟
مثال: «روباه قرمز»، «زن در حال رقص»، «ساعت مچی لوکس».
نباید مبهم باشد مثل «چیزی در جنگل»، بلکه باید مشخص شود.

2. جزئیات و صحنه‌سازی

در این بخش توصیف محیط، پس‌زمینه، اشیاء جانبی، تعاملات و احساسات آورده می‌شود.
مثال: «روباه قرمز در میان برگ‌های پاییزی با قطرات باران، روی سنگی در حاشیه برکه».
جزئیات به مدل کمک می‌کند تصویر کامل‌تری بسازد.

3. سبک، مد و رسانه

در این بخش می‌گوییم تصویر باید چگونه باشد:

• سبک هنری: نقاشی دیجیتال، آبرنگ، طراحی مدرن، رئالیستی، فانتزی، سورئال و غیره
• رندر / رسانه: CG, 3D, illustration, watercolor, pencil sketch و غیره.
• ارجاع به هنرمند: «به سبک van Gogh»، «مانند آثار Syd Mead»، اما دقت کن که مدل امکان تأثیرپذیری هنرمندانه دارد یا نه.

4. زاویه، ترکیب‌بندی و نور

• زاویه / دید: نمای نزدیک (close-up)، نمای وسیع (wide shot)، دید از بالا (bird’s-eye), دید انسانی، پرسپکتیو خاص
• ترکیب‌ بندی: مرکز، قانون یک‌سوم، تقارن، کادر پویا
• نورپردازی / رنگ: نور گرم، نور نرم، کنتراست بالا، رنگ‌های گرم یا سرد، سایه‌ها
  مثلاً: «نور طلوع خورشید از پشت سوژه»، «نور نرم و پراکنده»، «سایه‌های بلند».

5. پرامپت منفی

گاهی لازم است بگویید چه چیزی نباید در تصویر باشد (ناخواسته‌ها). این را با پرامپت منفی مطرح می‌کنند.
مثال: «بدون لوگو، بدون نوشته، بدون اشیاء فلزی بزرگ
پرامپت منفی مخصوصاً در بهینه‌سازی نتیجه و حذف عناصر مزاحم مؤثر است.

تکنیک‌ها و نکات پیشرفته برای پرامپت نویسی عکس

باید توجه داشت که در هر مرحله از نوشتن یک پرامپت خوب رعایت نکات زیر بسیار حائز اهمیت است. موارد زیر برگرفته از رفرنس های معتبر در زمینه ی نکات لازم جهت پرامپت نویسی استخراج شده است .

1. اولویت‌دهی کلمات

مدل‌ها معمولاً به کلمات اول prompt وزن بیشتری می‌دهند، پس سوژه و عناصر اصلی را در آغاز بنویس. راهنمای HeyGen برای پرامپت‌سازی همین ترتیب را پیشنهاد می‌دهد: ابتدا نوع، سپس سوژه، سپس زمینه، سپس سبک. HeyGen Hub

2. استفاده از لغات قوی و فعل‌های اکشن

واژگان دقیق، استعاری یا تصویری به پرامپت جذابیت می‌دهد: «در حال رقصیدن»، «شناور»، «می‌تابد»، «می‌گذرد»، «شکوفا شده». Shopify هم بر این نکته تأکید دارد. Shopify

3. پرامپت تکرارشونده و نسخه‌های چندگانه

به جای نوشتن یک پرامپت خیلی طولانی، می‌توان پرامپت را مرحله‌ای ساخت و در هر مرحله اصلاح کرد. HeyGen این رویکرد را پیشنهاد می‌کند: ابتدا نسخه ساده، بعد جزئیات را افزوده کن.
هم‌چنین در راهنمای “Promptify” یک سامانه تعاملی پیشنهاد تغییرات برای بهبود پرامپت معرفی شده است. arXiv

4. ثبات و تضمین سبک

اگر بخواهی چند تصویر مرتبط یا سریالی تولید کنی، باید پرامپت‌هایی بنویسی که عناصر ثابت (مثلاً کنتراست، پالت رنگ، استایل هنری) را حفظ کنند. مقاله «Tips to create re-usable prompts» در این زمینه راهکار داده است. Medium

5. تنظیمات مدل و پارامترها

هر مدل (Stable Diffusion، Midjourney، DALL·E، Gemini و غیره) ممکن است پارامترهایی مانند کیفیت، تعداد مراحل خروجی، دانه تصادفی (seed)، و وضوح تصویر داشته باشد.
برای مثال، در راهنمای Google برای Gemini، شش عنصر پیشنهادی ارائه شده است (موضوع، ترکیب، اکشن، موقعیت، سبک، ویرایش) blog.google
همچنین استفاده از پرامپت منفی و کنترل‌گرها (مانند ControlNet) در برخی مدل‌ها اجازه می‌دهد که جزئیات دقیق‌تر کنترل شوند.

6. خطاهای رایج در پرامپت نویسی عکس

1. ابهام و کلی‌گویی: استفاده از واژه‌هایی مثل «زیبا»، «خوب» بدون توضیح بیشتر → مدل نمی‌داند چیست “زیبا”

2. ترکیب دست‌به‌دست متناقض: مثلاً «سبک مینیمال ولی بسیار پرجزئیات» — دو گزاره متضاد
3. شروع با عناصر کم اهمیت: اگر موضوع اصلی را دیر وارد پرامپت کنی، خروجی ممکن است تمرکز ضعیف بگیرد
4. نادیده گرفتن پرامپت منفی: ممکن است عناصر ناخواسته وارد تصویر شوند
5. عدم تکرار و اصلاح پرامپت: فکر کردن "یک پرامپت کافی است" — در عمل باید ویرایش کرد
6. استفاده از واژگان نامتناسب با مدل: برخی مدل‌ها با فرمت تگ‌محور بهتر عمل می‌کنند و برخی با زبان طبیعی. مثلا در Stable Diffusion بهتر است از تگ‌ها استفاده شود.
7. پرامپت خیلی طولانی یا پر از اطلاعات غیرضروری — ممکن است مدل را گیج کند. TechRepublic توصیه می‌کند طول بینابینی داشته باشی. TechRepublic

۶. مثال‌های عملی و پیشرفت تدریجی پرامپت

در این بخش چند مثال می‌آورم تا ببینی چگونه پرامپت‌ها بهبود می‌یابند:

مثال ۱:

"A red fox in a dense autumn forest, surrounded by yellow and orange leaves, with soft morning light, realistic style, soft contrast, close-up view at a 3/4 angle, no extra objects, no large distracting trees."

ترجمه :

• پرامپت ساده: «روباه در جنگل»
• افزودن جزئیات: «روباه قرمز در جنگل انبوه پاییزی، برگ‌های زرد و نارنجی، نور ملایم صبحگاهی»
• افزودن سبک و نور: «روباه قرمز در جنگل انبوه پاییزی، برگ‌های زرد و نارنجی، نور ملایم صبحگاهی، رئالیستی، کنتراست نرم»
• افزودن زاویه و پرامپت منفی: «نمای نزدیک، زاویه ۳/۴، بدون اشیاء اضافی، بدون درختان بزرگ مزاحم»

 

مثال ۲:

"Panoramic view from above of a futuristic city at night, tall glass skyscrapers, neon lights, light mist, cyberpunk style, glowing blue and purple tones, no old vehicles, glowing light trails in the sky"

ترجمه:

• نسخه پایه: «شهر آینده»
• افزوده: «شهر آینده در شب، ساختمان‌های بلند شیشه‌ای، چراغ‌های نئون، مه سبک»
• سبک: «شهر آینده در شب، ساختمان‌های بلند شیشه‌ای، چراغ‌های نئون، مه سبک، استایل سایبرپانک، رنگ‌های آبی و بنفش»
• زاویه و ترکیب: «دید پانوراما از زاویه بالا، بدون وسایل نقلیه قدیمی، خطوط نور در آسمان»

مثال 3 :

"A fluffy orange cat with emerald green eyes, curled up on a luxurious velvet armchair beside a large window overlooking a blooming rose garden at sunset, photorealistic, with soft natural lighting, shallow depth of field, 8K quality, 16:9 aspect ratio, --no text, blurry."

ترجمه :

یک گربه‌ی نارنجی پشمالو با چشم‌های سبز زمردی که روی یک صندلی مخملی لوکس جمع شده و در کنار یک پنجره بزرگ قرار دارد که رو به باغی پر از گل رز شکوفا در هنگام غروب باز می‌شود.
تصویر به صورت فوتورئالیستی (واقع‌گرایانه)، با نور طبیعی نرم، عمق میدان کم و کیفیت ۸K تولید شود.
نسبت تصویر: ۱۶:۹
پرامپت منفی: «بدون متن، بدون تاری (Blurry)»

 

۷. مقایسه پرامپت در مدل‌های مختلف

هر مدل تولید تصویر با هوش مصنوعی منطق و حساسیت خاص خودش را دارد. بنابراین پرامپت‌نویسی برای هر کدام باید کمی متفاوت باشد:

• Stable Diffusion: معمولاً با پرامپت‌های تگ‌محور و ساختارهای کوتاه‌تر بهتر عمل می‌کند. نسخه‌های مختلف مثل SDXL حساسیت متفاوتی به طول و جزئیات پرامپت دارند.
• Midjourney: بیشترین بازدهی را از پرامپت‌های توصیفی و هنری می‌گیرد. استفاده از سبک‌های هنری، ارجاع به هنرمندان و صفت‌های قوی در Midjourney خروجی بسیار خلاقانه تولید می‌کند.
• DALL·E 3: مناسب برای مفاهیم ترکیبی و تولید تصاویر داستانی یا فانتزی است. این مدل زبان طبیعی را بهتر می‌فهمد و حتی با پرامپت ساده هم نتایج خوبی می‌دهد. پرامپت منفی در DALL·E خیلی تأثیرگذار است.
• Gemini گوگل: گوگل پیشنهاد می‌کند شش عنصر (موضوع، ترکیب، اکشن، موقعیت، سبک و ویرایش) را در پرامپت وارد کنید. این کار باعث می‌شود نتیجه نهایی دقیق‌تر و کنترل‌پذیرتر باشد.
• Adobe Firefly: یکی از ویژگی‌های Firefly این است که برای کاربردهای تجاری بهینه شده و خروجی‌ها بدون مشکل کپی‌رایت هستند. این مدل به شدت به کلیدواژه‌های توصیفی واکنش نشان می‌دهد. در Firefly بهتر است:
  • از واژه‌های ساده، مستقیم و دقیق استفاده شود.
  • سبک هنری (Illustration, Watercolor, 3D, Vector) به وضوح ذکر گردد.
  • پرامپت‌های کوتاه و متمرکز بهتر جواب می‌دهند.
  • پارامترهای داخلی (مثل تغییر سبک، رنگ و پس‌زمینه) کمک می‌کنند بدون نیاز به پرامپت طولانی، خروجی دلخواه بسازید.

در نتیجه: Midjourney و Stable Diffusion مناسب کاربران حرفه‌ای و خلاق هستند، DALL·E 3 برای کاربرانی که زبان طبیعی و پرامپت ساده می‌خواهند عالی است، Gemini به شما کنترل دقیق می‌دهد و Adobe Firefly برای پروژه‌های تجاری و تولید تصاویر بدون دغدغه حقوقی بهترین گزینه است.

۸. بررسی نوآوری‌های جدید در مهندسی پرامپت

پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که پرامپت‌نویسی به سمت هوشمندسازی و خودکارسازی پیش می‌رود. ابزارهایی مثل NeuroPrompts و Promptify کمک می‌کنند پرامپت‌های اولیه اصلاح و تقویت شوند. همچنین روش‌هایی مثل Prompt Evolution یا راهکارهایی برای بهبود جزئیات ظریف در تصویر، نشان می‌دهند که در آینده پرامپت‌نویسی بیشتر شبیه یک فرآیند تعاملی و نیمه‌خودکار خواهد بود تا تنها یک دستور دستی.

پیشنهاد میکنیم در این رابطه به صفحه ی زیر مراجعه فرمایید:

دوره تخصصی مهندسی پرامپت

 

ابزارهای محبوب برای تولید تصویر با هوش مصنوعی

Midjourney1.

• دسترسی: از طریق Discord
• ویژگی‌ها: خروجی‌های هنری و خلاقانه، فهم عمیق از سبک‌ها
• مناسب برای: طراحان، تصویرسازان و هنرمندان

DALL·E 32.

• دسترسی: ChatGPT Plus و Copilot Pro
• ویژگی‌ها: واقع‌گرایی بالا، توانایی در ترکیب مفاهیم متفاوت
• مناسب برای: بازاریابی، داستان‌سرایی، پروژه‌های گرافیکی و طراحی سایت

Stable Diffusion3.

• دسترسی: متن‌باز، قابل اجرا روی سیستم‌های شخصی
• ویژگی‌ها: انعطاف بالا، امکان سفارشی‌سازی مدل
• مناسب برای: توسعه‌دهندگان و کاربران حرفه‌ای

Adobe Firefly4.

• دسترسی: Creative Cloud
• ویژگی‌ها: تولید محتوا بدون دغدغه کپی‌رایت، ادغام با ابزارهای گرافیکی ادوبی
• مناسب برای: بازاریابان محتوا، طراحان و کسب‌وکارها

5. Gemini (Google)

• دسترسی: از طریق Google Gemini (نسخه وب و اپلیکیشن موبایل) و همچنین در برخی سرویس‌های گوگل مثل Workspace و Google AI Studio.

ویژگی‌ها:درک قوی زبان طبیعی؛ حتی پرامپت‌های ساده و محاوره‌ای را هم به‌خوبی متوجه می‌شود.

مناسب برای: کاربرانی که می‌خواهند با پرامپت‌های ساده و زبانی روزمره تصاویر تولید کنند مثل افرادی که تولید محتوای متنی با عکس یونیک برای سئو سایت انجام می دهند .

 

جمع‌بندی و توصیه‌های نهایی

• پرامپت نویسی عکس مهم‌ترین بخش فرآیند تولید تصویر است؛ کیفیت پرامپت کیفیت تصویر را تعیین می‌کند.
• همیشه از ساختار منظم استفاده کن: سوژه → جزئیات و صحنه → سبک → زاویه و نور → پرامپت منفی
• از شروع دقیق استفاده کن و سپس جزئیات بیشتری اضافه کن
• فعل‌های توصیفی، لغات قدرتمند، و واژگان تصویری کمک زیادی می‌کنند
• پرامپت منفی را دست کم نگیر
• برای پروژه‌های سریالی، پرامپت‌هایی بنویس که المان‌های ثابتی داشته باشند
• مدل مورد استفاده و ویژگی‌های آن را بشناس
• از روش تکرار (نسخه‌های مختلف پرامپت) برای رسیدن به نتیجه بهتر استفاده کن
• اگر علاقه‌مند به سطح پیشرفته هستی، به روش‌های خودکارسازی پرامپت (مانند NeuroPrompts و Promptify) نگاهی بینداز

سوالات متداول

۱. پرامپت نویسی عکس چیست؟

پرامپت نویسی عکس یعنی نوشتن دستورات متنی دقیق برای مدل‌های تولید تصویر با هوش مصنوعی تا خروجی تصویری مطابق با ذهن و نیاز شما ساخته شود.

۲. بهترین ابزار پرامپت نویسی برای تولید عکس کدام است؟

بسته به هدف شما: Midjourney برای تصاویر هنری، Stable Diffusion برای سفارشی‌سازی، DALL·E 3 برای پرامپت‌های ساده و زبانی، و Adobe Firefly برای تصاویر تجاری بدون مشکل کپی‌رایت بهترین گزینه‌ها هستند.

۳. پرامپت منفی در تولید عکس چه کاربردی دارد؟

پرامپت منفی برای حذف عناصر ناخواسته است. مثلاً اگر بنویسید «--no text, blurry, watermark» مدل تلاش می‌کند متن و واترمارک در خروجی قرار ندهد.

۴. طول مناسب یک پرامپت چند کلمه است؟

به طور معمول بین ۵۰ تا ۱۰۰ کلمه بهترین نتیجه را می‌دهد. پرامپت کوتاه مبهم است و پرامپت خیلی طولانی می‌تواند مدل را گیج کند.

۵. آیا می‌توان پرامپت‌ها را به زبان فارسی نوشت؟

بله، بیشتر مدل‌ها زبان فارسی را می‌فهمند. با این حال، پرامپت‌های انگلیسی معمولاً دقیق‌تر عمل می‌کنند و خروجی باکیفیت‌تری می‌دهند